Kathrin mista sitt einaste barn: For alltid ein sommarfugl
«Eg hadde ikkje berre gravlagt min einaste son, eg hadde òg måtta gravleggje mitt livs største draum – å vere mamma.» Kathrin fortel si historie, om tap, sorg og å leve vidare.
Eg vaknar etter ni dagar i koma, er åleine blant framande folk, i framande rom, i eit framand liv, spøkjelsesaktig stille. Eg er på sjukehuset, men Jim, sambuaren min, får ikkje vere hos meg fordi landet er stengt ned.
Då eg vart innlagt, var magen stor, no er det ingenting igjen. Alt eg hadde og alt eg drøymde om, vart rive bort i løpet av ein augneblink.
Eg ønskjer eg kunne vere der Wiljar er. Heller død enn i dette nye, mørke, dumme, tomme livet.
Det er mars 2020. Mens statsministeren vurderte å stengje ned landet på grunn av koronapandemien, mista eg mitt einaste barn.
Det var fem veker til termin. Etter fleire dagar med smerter og dårleg form og mange forsøk på å få sjekka årsaka, vart eg endeleg undersøkt og innlagt på sjukehuset.
For Wiljar kom hjelpa for seint. Eg hadde ein uoppdaga blodforgifting, og på grunn av diverse komplikasjonar, vart eg lagt i koma etter akutt keisarsnitt. Som følgje av komplikasjonane og for å redde livet mitt, måtte legane fjerne livmora.
Einsam
Eg vakna til einsemd, i eit halvmørkt rom, med berre sjukepleiarar og legar rundt meg. Den einsemda har eg kjent på så ufatteleg mange gongar gjennom dei siste åra. Det er einsamt å sitje i stua utan barnet mitt, sjølv om sambuaren er der. Det er einsamt å gå på tur utan barnevogn eller lubne barneføter som går ilag med meg, og aldri kjem til å gjere det. Det er einsamt å finne vegen i det nye livet.
Einsemda er der når eg sit i sosialt lag der alle har eit anna liv, dei fleste har barn, nokon har barnebarn. Eg har eit dødt barn, føler meg utanfor, fordi eg ikkje har barn som er vaken om natta, fordi eg ikkje har barn som skal på all-idretten, har magesjau eller vil gjere alt sjølv. Einsemda kryp opp i meg i familieselskap fordi familie ofte er definert som foreldre, barn, tanter, onklar, barnebarn – det som er i fokus, er det å bli stor, vaksen, eldre, samlast for å feire milepælar.
Familien min er sambuaren og meg, hunden og katta og eit enormt tomrom, skuggen av vårt barn.
Vi kjem aldri til å feira barnebursdag, konfirmasjon, 18-årsdag, dåp av barnebarn. Her om dagen funderte eg på kva som skjer med Wiljar si grav når vi er borte, for det er jo ingen etter oss som minnast han og tar vare på grava.
Dette er eit kjært bilete av vår litle Wiljar, som vi foreldra aldri sjølv fekk møte.
Å miste kontrollen
I den augneblinken vi fekk vite at Wiljar var død, mista eg kontrollen over livet mitt.
Dei første åra knakk eg saman når eg mista kontrollen over noko eg hadde planlagt. Det kunne vere så trivielt som at eg skulle dra heim etter besøk hos pappa og ferga blei innstilt, så eg måtte vente. Eg drog til gravlunden og låg knust og grein ved sida av Wiljar. Det har etter kvart blitt betre, eg taklar det betre når ting ikkje blir som dei var tenkt. Men til tider var det heilt forferdeleg, for det var små påminningar om at livet ikkje vart som planlagt – vi hadde venta på livet med Wiljar, og det vart aldri slik.
Paradokset er at eg trengte kontroll og planlegging, men eg orka det samtidig ikkje, orka ikkje å forhalda meg til framtid og planar, redd for at det ikkje skulle bli slik likevel. Var det nokon som spurte kva eg ville gjere, klarte ikkje eg å ta stilling til det, ta eit val. Det klarer eg framleis ikkje.
Eg klarer ikkje å bestemma meg for kva eg vil gjere, for alt eg vil er jo å ha Wiljar her – og det kan eg ikkje få.
Eg klarer ikkje å bestemma meg for kva eg vil gjere, for alt eg vil er jo å ha Wiljar her – og det kan eg ikkje få.
Kva skal eg fylle dagane med – og livet?
Tomt. Magen er tom. Huset er tomt. Barnerommet er tomt. Armane er tomme. Livet er tomt. Tida er tom. Tomleik overalt. Kva skal eg fylle tomleiken med, når Wiljar aldri kan vere her, når aldri noko barn kjem til å vere her og fylle det tomrommet. Eg sit heime i det tomme huset dag inn, dag ut, helg etter helg og må finne på noko. Eg må skape meg eit nytt liv.
Kva skal eg fylle tomleiken med, når Wiljar aldri kan vere her, når aldri noko barn kjem til å vere her og fylle det tomrommet.
Etter kvart har tomrommet vorte fylt av rastlause aktivitetar. Alltid på veg ein stad, på veg til noko. Sykling, kilometervis, timesvis, til kroppen er heilt tom.
Enkelte gonger set eg meg på sykkelen midt på natta og kjem heim etter fleire mil og fleire timar.
Sykling, fjelltur, gåing, springing. Alltid eit eller anna for å unngå å berre sitje i ro, unngå sofaen og det tomme huset.
Likevel vert eg sitjande der og stira ut i lufta altfor lenge, altfor ofte.
Eg kjenner meg rastlaus og samtidig orkar eg ikkje å gjere nokon ting. Rastlaus, rotlaus, tom, på veg og likevel retningslaus, i villreie.
Små steg i det nye livet
Ein dag klatrar eg opp ei lita høgd, ein bump i terrenget, kanskje seksti meter over havet, men det kjendest som ein siger over tyngdekrafta som drog meg ned i mørket, tyngdekrafta av sorga. Ikkje alle fjelltoppar må vere så høge for at man skal kjenne meistring.
Eg hadde klart å komme meg opp av sjukehussenga, opp av rullestolen, opp på beina, og slik sto eg der, seksti meter over havet og var glad for å stå på den toppen i blesten.
Eg hadde klart å komme meg opp av sjukehussenga, opp av rullestolen, opp på beina, og slik sto eg der, seksti meter over havet og var glad for å stå på den toppen i blesten. Det første steget var gjort, og mange fleire skulle det bli. Eg kjende meistring, og eg trengte det.
Eg treng det framleis og må stadig finne nye mål, aller helst fysiske utfordringar over tid, bruke kroppen, kjenne at det blir betre når mørket verkar så langvarig, nesten uendeleg.
Medvandrar
Etter at Wiljar døydde, kom det ei bok, eit måleri, eit kort og eit par raude ullsokkar til meg i posten – pakka var frå Kaja. Boka har tittelen «Trøst» og inneheld mange korte tekstar som set ord på det ordlause. Sokkane var ferdigstrikka for å varme både føtene og hjartet, omsorga i orda «eg strikka dei for deg, fordi eg kan forstå om du ikkje orkar å gjere det sjølv no». Måleriet heiter «Medvandrere» og i kortet står det «det symboliserer at dokke ikkje er åleine». Kaja har rom for sorga, tristheita, glede, latter, rom for Wiljar og minnet om han. Kaja tør å bruke namnet hans, ho tør å spørje, ho tør å seie at ho ikkje har ord for det vi går igjennom, men likevel er ho der, litt lengre nordpå, men likevel ved mi side.
Kaja tør å bruke namnet hans, ho tør å spørje, ho tør å seie at ho ikkje har ord for det vi går igjennom, men likevel er ho der, litt lengre nordpå, men likevel ved mi side.
Det er ein heilt vanleg dag i det nye livet når det plingar i mobilen. Kaja har sendt eit bilete – ein brodert sommarfugl og ein tanke til oss, eit minne om Wiljar. Det varmar at Kaja fortel at ho tenkjer på han. Då kjenn eg inst i hjartet at også andre hugsar, at han ikkje er gløymd.
Å møte andre sine babyar
Eg elskar barn, babyar … den beste lyden i verda er barnelatter som boblar opp ifrå inst i magen. Den beste lyden, og samtidig ein lyd som no gjer meg så ufatteleg trist. Eg hadde ikkje berre gravlagt min einaste son, eg hadde òg måtta gravleggje mitt livs største draum – å vere mamma.
Eg hadde ikkje berre gravlagt min einaste son,
eg hadde òg måtta gravleggje mitt livs største draum – å vere mamma.
Eg vil møte andre sine barn, men eg gruer meg sånn til det òg. Kaja har rom for det – både viljen og motviljen, tristheita og kjærleiken. Ho er det mennesket som gir meg høve for mitt første møte med ein baby etter at Wiljar døydde.
Det er nøyaktig to månader mellom fødslane til gutane våre. Dei skulle vekse opp i lag.
Vi blir einige om at vi skal besøke den vesle familien hennar to–tre månader etter at Wiljar døydde. Det kjennest trygt å gå denne ukjende vegen saman med Kaja som viser så stor forståing for alle kjenslene.
Ho takkar også ja til å ta imot og bruke nokre av plagga eg har strikka til Wiljar, ein sveipepose, ein ulldress, eit par luer – og ho brukar dei med stoltheit over minnet om han.
Når vi møtest, er vi blanke i auga, tårene pressar på, og samtidig er vi glade for å kunne møtest, glade for at eg lever, glade for at eg har mot og styrke nok til å bli kjend med vesleguten hennar, motet til å møte andre sine barn.
Tre år seinare sit vi igjen i stua hennar, minstemannen hennar er knapt tre veker gamal og vi får kome på barselbesøk. Å halde den vesle guten i armane er trøystande og lindrande mot det djupe såret i hjartet mitt, men det er òg vondt fordi det ikkje er Wiljar eller søskenet hans.
Å halde den vesle guten i armane er trøystande og lindrande mot det djupe såret i hjartet mitt, men det er òg vondt fordi det ikkje er Wiljar eller søskenet hans.
Den vesle guten fyller eit minne eg aldri fekk med Wiljar, det å kjenne han i armane, stryke mjuk babyhud, kjenne tyngda av babyen mot brystet, lengda av den vesle barnekroppen, små fingre som eg aldri fekk røre ved…
Wiljar fekk eg aldri møte utanfor magehuset. Endeleg kan eg få halde ein baby, sjølv om han ikkje er min. Det er vanskeleg å setje ord på kva det betyr for meg, det gjer meg uendeleg takksam, det lindrar smerta, litt.
Korleis orkar du det?
Korleis orkar du å jobbe i barnehage etter alt du har opplevd?
Mange spør, og eg spurde meg sjølv ofte nok før eg byrja å jobba igjen.
Allereie tidleg på barneskulen, drøymde eg om å jobbe i barnehage når eg blei vaksen – det har eg oppnådd og eg elskar jobben min, elskar å ha barn rundt meg.
Etter at Wiljar døydde, lurte eg også på om eg kunne gå tilbake til den jobben – eller kva anna eg kunne gjere i staden. Eg tenkte mykje på korleis eg skulle forhalde meg til andre sine ungar, eit usagt krav om at eg skulle sjå på nyfødde barn og seie «åååå, så søt», gratulere dei med det nydelege barnet, sjå gravide kvinner.
Eg grua meg, det kjendest utenkjeleg. Samtidig kunne eg ikkje tenkje meg noko anna, eg kunne ikkje tenkje meg å frivillig gje opp den andre store draumen min. Og ungane er så herlege. På jobb får eg mange klemmar, kjærleikserklæringar, godmorgon-rop og «ikkje gå heim» – eg kan bidra til at andre barn får ein god og trygg kvardag – og eg kan gje dei av kjærleiken til Wiljar – ein ekstra god klem, eit stryk over panna, gode ord i bøtte og spann.
I jobben min får eg på eit vis litt utløp for kjærleiken til Wiljar, noko anna enn grava som blir stelt og aldri svarar.
I jobben min får eg på eit vis litt utløp for kjærleiken til Wiljar, noko anna enn grava som blir stelt og aldri svarar.
Eg løper for Wiljar
Det er jul, igjen. Og igjen er det ingen store barneauge, ingen barn som riv opp papiret, ingen latter, ingen julemagi, ingen julegåver i små hender. Grava er pynta, stjerneskot er tent, men ønsket om å gje noko meir sit djupt. Kva skal eg gje eller gjere for det døde barnet mitt?
Mens eg tar meg ein løpetur første juledag, får eg idéen om å løpe for Wiljar, løpe for han som aldri fekk løpe.
Eg skal løpe i eit år, og neste jul skal eg donere ei krone til LUB for kvar kilometer eg klarer til då. For å setje meg eit minimumsmål, bestemmer eg meg for 10 km kvar veke – det kjennest overkommeleg.
Kvar gong eg tar på meg løpeskoa, tenkjer eg at eg gjer dette for meg, for Wiljar og for andre som treng og får støtte gjennom LUB, kvar gong eg pustar og peisar i ein bratt motbakke, slår eg meg sjølv på skuldra og seier «for deg Wiljar!». Det gir meg Wiljar-tid, det gir meg meining, det gir meg meistring, det gir meg glede. Eg løper for LUB, eg løper for Wiljar.
Kvar gong eg tar på meg løpeskoa, tenkjer eg at eg gjer dette for meg, for Wiljar og for andre som treng og får støtte gjennom LUB.
Kvar gong eg pustar og peisar i ein bratt motbakke, slår eg meg sjølv på skuldra og seier «for deg Wiljar!».
Skitur
Sjå for deg eit snødekt landskap, granskog med greiner som heng under snømengder, kvite fjell i bakgrunnen, strålande blå himmel og sola som skin mellom trea, éin meter nesten urørt snø og midt i det heile ei skiløype. Den einaste lyden du høyrer, er knirkinga av skia og stavane i snøen.
Dette er terapi, kjensla av å kunne ha det godt innimellom når naturen viser all si skjønnheit og ro, ingen å svare for, ingen å måtte skravle med om inkjeseiande ting.
I sånne stunder er eg takksam for at eg er her og kan oppleve dette, eg kjenner meg glad over å klare å nyte det, og eg kjenner meg trist fordi eg ikkje kan dele opplevinga med Wiljar.
Mengder med snø er noko av det beste eg veit. Eg såg fram til at vi kunne leike i snøen, ake, hyle av fryd. Men eg går åleine i det vakre landskapet, går på ski fordi eg ikkje har nokon å ake med, ingen som ropar i skrekkblanda fryd, græt av snøen i ansiktet, ingen som ropar «Mamma, meir!» – ikkje ein gong inne i hovudet mitt, for eg har inga førestilling om korleis stemmen hans hadde vore, korleis barna mine ville høyrast ut. Berre stille. Og knirking. Gode og triste tankar i stille. Og takksemd, fordi livet gir meg sånne dagar.
Innimellom kjem mørket
I dag er berre alt ein katastrofe. Snart er det fire år sidan Wiljar døydde og blei fødd. Dei fleste dagane er greie nok, nokre dagar er gode. Og enkelte dagar er berre kolsvarte. Tårene sit tett oppunder augnelokka, klumpen er stor i halsen og alt går til helvete – iallfall kjennest det slik. I dag er ein sånn dag. Den fine, vesle-store hunden vår har vore pjusk i nokre dagar. I natt vakna eg av eit smertehyl då han skulle flytte seg frå den eine sida av senga til den andre. Vi halta til stua der det var plass til ein madrass på golvet, og der søv vi vidare.
Tårene trillar for Wiljar. Tårene trillar for angsten over å miste det andre «barnet» vårt, han firbeinte som har gitt oss så mykje varme og glede i tomrommet etter Wiljar – han som vi kan dulle med. Tårene trillar for kjensla av å vere udugeleg som mamma, både for Wiljar som eg ikkje kunne beskytte og for hunden Pumba som eg ikkje kan ta smerta ifrå. Tårene trillar for alt som var, alt som ikkje blir, alt som kan skje. Tårene, sorga og redselen gjer meg tiltakslaus, og alt eg likevel tar meg til, går til helvete. Mjøl over heile kjøkkenbenken, ting som ramlar i golvet når dei ikkje skal, og stadig vekk tårene.
I dag freistar det å hive seg framfor eit digert køyretøy. Best å halde seg innandørs. I morgon blir det nok betre.
Sommarfugl i vinterland
Måtte draumen eg bar, bli sann, sommarfugl i vinterland
Draumen er knust, kjem aldri tilbake, kjem aldri til å bli sann. Wiljar er borte, barnlaus er fortida, notida og framtida. Med barn, men barnlaus, håplaus. Men likevel er ikkje livet lenger berre tomt. Vi ber sommarfuglen vår i hjartet, og vi kan sjå han overalt sjølv om vi ikkje ser han. Sommarfuglen dukka for første gong opp i det nye livet mitt då eg stirra i taket frå ei sjukehusseng. Det må ha vore skumring, for nokre av taklysa sto på, men ikkje alle. Utanpå lysrøyra var det eit slags gitter, og i gitteret til det avslåtte lyset glitra gjenskinet frå det andre lyset i alle moglege farger. Det var som ei funklande stjerne, eller ein sommarfuglveng som er nesten gjennomsiktig i sollyset, men berre nesten.
Då tenkte eg at Wiljar kanskje kjem til å fly rundt i verda som ein sommarfugl, med uhøyrlege vengeslag, og spreie glede hos dei som ser han. Alle blir jo glade av sommarfuglar, og alle kjem til å beundre han, for han er den finaste av alle.
Sommarfuglen har vorte eit symbol, ei trøyst, eit livsinnhald, ei gnist av håp om at livet etter kvart blir greitt å leve igjen.
Sommarfuglar i huset, i hagen, i skriveboka, på koppar og fat, i vindaugepynt og veggpynt, telyshaldarar, kosedyr, klede, drivhuspynt
– og sommarfuglar i staden for snøenglar om vinteren.
Foto: Wolfgang Hasselmann / Unsplash.com
Mammakjensle
Då Wiljar døydde, mista eg min aller største draum, den draumen eg kan hugse at eg alltid hadde, å vere mamma.
Mamma – det er ikkje så lett å bruke det ordet om meg sjølv, for det er jo ingen barn i huset – eg kan jo ikkje vere mamma kvar dag, for ungen min er død.
Likevel er eg mamma. Eg er mammaen til Wiljar. For alltid.
Aldri…
Aldri fekk vi møte deg, sjå ansiktet ditt, lukte på deg, ta på deg, sjå deg le. Aldri fekk vi høyre stemmen din, aldri sjå fargen på auga dine. Aldri fekk vi vite korleis du såg ut… Aldri fekk eg høyre barnelatter i eigen heim, aldri krangle med ein sta unge, aldri bli irritert over eigenrådigheita di, aldri få ein barneklem som mamma. Aldri kjevle peparkakedeig saman, gå i barnetog på 17. mai og ete mengder med is, aldri kjøpe gåver til bursdag eller jul. Aldri får vi diskutere rett tid å kome heim på, aldri øvingskøyre med bil, aldri nokon som kallar meg mamma, aldri nokon som kallar meg mommo eller bestemor.
Aldri, aldri, aldri, alltid… Alltid vil du bu inst i hjartet mitt, alltid vil du bli minna som det mest dyrebare i livet mitt, alltid vil vi håpe at du har det fint der du er, at du ser ned på oss og er stolt av det vi har fått til. Alltid vil du vere i minna mine. Alltid sakna og for alltid elska.
Aldri, aldri, aldri… alltid.
Historier som beveger
LUBs medlemmer bærer på sterke livserfaringer. Gjennom prosjektet «Historier som beveger» har medlemmer i LUB fått veiledning av forfatter Kjersti Wold i å skrive sin historie - både for å hjelpe seg selv og for å gi trøst, innsikter og gjenkjennelse til andre.
Prosjektet er støttet av Stiftelsen Dam
Løp for LUB - og for barna vi savner!
Med inspirasjon fra Kathrin har LUB opprettet «Løp for LUB»-grupper på Strava og på Facebook for deg som vil være med å løpe for LUB – og barna vi savner!